ΦΙΛΕΛΛΗΝΕΣ & ΑΛΛΟΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΕΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
Ο άτυχος Joseph Balestra
Ο άτυχος Joseph Balestra
Ο Joseph Balestra είχε στενούς δεσμούς με την Κρήτη καθώς ο πατέρας του διατηρούσε εμπορικό οίκο στα Χανιά. Ως αξιωματικός είχε υπηρετήσει υπό τον Ναπολέοντα, ενώ το 1814 ήρθε στην Κρήτη και εργάστηκε για ένα διάστημα στην επιχείρηση του πατέρα του. Κατά την έναρξη της επανάστασης τάχθηκε υπό τον Δημήτριο Υψηλάντη και με το βαθμό του χιλίαρχου οργάνωσε ένα τακτικό στρατιωτικό σώμα στην Καλαμάτα. Ωστόσο, διάφοροι Κρητικοί τον έπεισαν να επανέλθει στην Κρήτη.
Τον Φεβρουάριο του 1822 αποβιβάστηκε στο νησί το πρώτο μέρος της ομάδας του. Ο ίδιος, λόγω ασθένειας, έφτασε στα μέσα Μαρτίου. Συμμετέχοντας σε διάφορες μάχες, ο Balestra σχεδίασε μια μεγάλη επιχείρηση με σκοπό την κατάληψη της πόλης του Ρεθύμνου. Κατά την εξέλιξη της επιχείρησης, όμως, η αποχώρηση του οπλαρχηγού Πρωτοπαπαδάκη και της ομάδας του, οδήγησε στην ήττα των επαναστατών. Στον πανικό που ακολούθησε, ο άρρωστος Balestra δεν μπόρεσε να διαφύγει: αιχμαλωτίστηκε και στη συνέχεια αποκεφαλίστηκε από τους μουσουλμάνους.
Άλλοι φιλέλληνες
Οι περισσότεροι από τους φιλέλληνες που βρέθηκαν στην Κρήτη, όπως οι Γάλλοι λοχαγοί Jostin de Rouen και Guilbert και οι Ιταλοί υπολοχαγοί Isolani και Rossi, ανήκαν στην ομάδα του Joseph Balestra. Το ίδιο ισχύει και για τους Πολωνούς Gradwoski και Koutselewski καθώς και του Ρώσους αδελφούς Berezansky.
Οι αναφορές σε άλλα πρόσωπα είναι ελάχιστες. Ένα μικρό σώμα από τη Σαντορίνη υπό τον Πολωνοεβραίο Ιωάννη Δημητρίου Λέχο έδρασε στην Κρήτη το 1822, ενώ το επόμενο έτος, μαζί με τον Εμμανουήλ Τομπάζη, έφτασαν στο νησί οι Frank Abney Hastings και John (Johann) Hane, οι οποίοι όμως αποχώρησαν αμέσως μετά τα γεγονότα της Κανδάνου.
Την ίδια περίοδο, τον Δεκέμβριο του 1823, αναφέρεται ότι ο Γερμανός γιατρός Σχιεράϊτερ προσέφερε τις υπηρεσίες του στους επαναστάτες. Αντίστοιχα, λίγο μετά την κατάληψη του φρουρίου της Γραμβούσας τον Αύγουστο του 1825, στάλθηκαν στην Κρήτη οι Αμερικανοί γιατροί Samuel Howe και Jonathan Peckham Miller. Ο πρώτος παρέμεινε στο νησί μέχρι τον Οκτώβριο του ίδιου έτους.
Οι επικουρικές δυνάμεις
Αναφορές στην ύπαρξη ένοπλων προερχόμενων από περιοχές εκτός Κρήτης εντοπίζονται ήδη πριν από την επίσημη έναρξη της επανάστασης στο νησί. Μικρές και μεγάλες ομάδες, είτε με δική τους πρωτοβουλία είτε στρατολογημένες από Κρητικούς, έφταναν συνεχώς, συμβάλλοντας καθοριστικά στην εδραίωση και ενίσχυση του αγώνα. Τα Επικουρικά, όπως ονομάστηκαν, σώματα πολέμησαν σε πολλές από τις αξιόλογες μάχες της πρώτης και δεύτερης περιόδου (1821-1824), τόσο στη δυτική όσο και την ανατολική Κρήτη. Η συνεισφορά τους ήταν σημαντική χάρη στην πολεμική εμπειρία και την ικανότητα των μελών τους και ανάλογες υπήρξαν και οι απώλειές τους. Τόσο η επιχείρηση κατάληψης της Γραμβούσας το 1825 όσο και η επανέναρξη του αγώνα το 1827 βασίστηκαν σε τέτοια σώματα. Εξίσου ουσιαστική ήταν και η συνεισφορά πλοίων προερχόμενων από τα νησιά του Αιγαίου, τα οποία εκτελούσαν επιδρομές στα παράλια της Κρήτης, συχνά σε συνεργασία με τους ντόπιους επαναστάτες.
Οι Αντιπρόσωποι του Κυβερνήτη Καποδίστρια
Οι Αντιπρόσωποι του Κυβερνήτη Καποδίστρια
Το ιδιαίτερο πολεμικό αλλά και διπλωματικό πλαίσιο που αναπτύχθηκε κατά την τρίτη περίοδο της επανάστασης στην Κρήτη (1827-1830), επέβαλε την παρουσία ενός αντιπροσώπου του υπό σύσταση ελληνικού κράτους. Αρχικά, τον Ιούλιο του 1828, στη θέση αυτή διορίστηκε ο καταγόμενος από την Πρωσία Friedrich Edward Rheineck. Ακολουθώντας τις οδηγίες που του δόθηκαν, επιχείρησε να κρατήσει μια μετριοπαθή στάση ενθαρρύνοντας τις διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε χριστιανούς και μουσουλμάνους, επιλογή που προκάλεσε, όμως, την δυσαρέσκεια των ντόπιων επαναστατών. Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους τον αντικατέστησε ο John (Johann) Hane, φρούραρχος μέχρι τότε της Γραμβούσας. Πιο δραστήριος αλλά και οξύθυμος, ο Hane συμμετείχε στη σχεδίαση και εκτέλεση δύο μεγάλων επιχειρήσεων ενάντια στα Χανιά και το Ρέθυμνο, χωρίς ουσιαστική επιτυχία. Η επιμονή του στη συνέχιση των επιθέσεων, όπως και η γενικότερη συμπεριφορά του, προκάλεσε αντιδράσεις, γεγονός που τον ανάγκασε ν’ αποσυρθεί στη Γραμβούσα. Τον Οκτώβριο του 1829 αντικαταστάθηκε από τον Κρητικό Νικόλαο Ρενιέρη.